CIA's John Brennan - how do you explain drone killings (Credit: Reuters/Jason Reed)
"Schonere manier van
oorlogvoeren
Sowieso zijn oorlogen veel
minder bloedig. De militaire technologie is ons te hulp gekomen. In
de Eerste en Tweede Wereldoorlog deden ze maar wat. Ze gooiden bommen
veelal op goed 'geluk' af. Er ging veel mis. Ze hadden nog geen
precisiebommen en computergestuurde raketten. En al helemaal geen
'drones', de onbemande vliegtuigjes waarmee president Obama honderden
terroristen effectief uitschakelt. Wapens zijn slimmer en maken
minder onschuldige slachtoffers. Goed nieuws!"
Dat beweerde
Charles Groenhuijsen, twee weken terug in 'Trouw'. Drones zijn de nieuwe
manier van oorlogvoeren, accurater, maken minder onschuldige
slachtoffers, beweert Groenhuisen, want ze zijn slimmer..
Slimmer dan
Groenhuijsen, dat is zeker.
Want drones zijn helemaal
niet zo bijzonder. Het zijn vliegtuigen, maar dan van afstand
bestuurd. Dus het kan nooit zo zijn dat de afwezigheid van een piloot
in de cockpit zoveel verschil kan maken. En dat is ook helemaal niet
zo.
Veel beter kwam ik niet
tegen op internet. Laten we dit artikel erbij nemen om de argumenten
eens bekijken die pleiten voor de drones.
Wat de discussie enigszins
vervuild is de kwestie van de term 'oorlog'. In de media wordt veelal
gesproken van de "so called War on Terror" en dat "so
called" (zogenaamde) is niet ten onrechte. President Obama heeft
de term geërfd van zijn voorganger Bush en haatte het vanaf het
begin. Niet omdat Obama een andere politiek voorstaat dan Bush –
dat is verkiezings en mediapraat – maar omdat Obama het niet zo
slim vindt om met je ware ambities te koop te lopen, - die van een
"ongoing global war".Maar die oorlog heeft een geheel
andere functie, is bedoeld om kleinschalig te zijn, en te blijven, en
wordt in het westen wel eens abusievelijk als 'politiewerk'
omschreven.
Als we dus een discussie
aangaan over de ontwikkeling, de progressie van de strijdkunst, laten
we dan wel zo eerlijk moet zijn om toe te geven dat deze 'oorlog'
nauwelijks te vergelijken valt met oorlogen in het (recente)
verleden. De "Ongoing War", - 'de voortdurende oorlog' is
er één die vooruitblikt naar een toekomst van eeuwigdurende
rebellie die bevochten gaat worden met beperkte middelen op kleine
slagvelden, verspreid over de wereld. De Amerikaanse media en
veiligheidsdiensten zorgen ervoor dat het kiezerspubliek de essentie
hiervan blijft inzien door middel van 'verijdelde aanslagen',
(voornamelijk 'sting' operaties van FBI kant) die door de - door de
overheid gedicteerde - media gepresenteerd worden als bewijs van een
'Al -Qaida' organisatie die uit is op de vernietiging van de VS. Dat
creëert de benodigde strijdmentaliteit in eigen huis en het gewenste
aantal rekruten die zich in willen zetten voor "veiligheid en
vredesmissies", die neerkomen op kleinschalige onderdrukking van
rebellie.
Het is dan ook deze
inperking van oorlogvoering die geleid heeft tot
slachtoffer-reductie, niet de 'slimheid' van het ingezette materieel
Uit
de onlangs gehouden speech voor de ' National Defense
University'(NDU) zou moeten blijken dat Obama de 'War on Terror' als
verloren beschouwd.
Niets is minder waar. Hij geeft daarin juist aan
dat er een grote toekomst gloort voor de business van 'wetshandhaving
en inlichtingenvergaring', een eufemisme voor de geplande drone
oorlogsvoering in het buitenland. Als vorm van zelfverdediging. Uiteraard.
Als de Amerikanen één
ding geleerd hebben in de 214 jaar oorlog (van hun 235 jarig bestaan)
is het wel dat de slechtste vorm van propaganda, de bodybags zijn. De
grijze plastic tassen waarin de soldaten verpakt worden voor
retour-verscheping naar het vaderland. En dan zijn we gelijk
aanbeland voor de enige reden voor de 'drones' (en laat je niets
anders wijs maken); het verminderen van het dodental van VS soldaten,
en nog belangrijker, voorkomen van gevangenneming en gijzeling van US
army personeel. Drone krijgskunst lost dit probleem op.
Niet
alleen is men van de bodybags af. Men voorziet ook een enorme
kostenbesparing.
Maar, doet dit wat af aan
de stelling dat dit een vooruitgang is in oorlogsvoering?
Ethisch gezien zou er voor
oorlogsvoering maar één vooruitgang mogelijk moeten zijn: Geen
oorlog.
Maar aangezien we ermee in
onze maag zitten: Probeer je eens het volgende voor te stellen: juni
1944, een robotleger staat klaar om de stranden van Normandië te
bestormen terwijl ze bestookt worden door robot bestuurde kanonnen
vanuit de bunkers in de duinen. Er wordt flink wat op elkaar
afgeknald, de materiële verkwisting is enorm, maar er is niemand
dood gegaan! Vooruitgang!
Dat klopt.
Hoe
krankzinnig dit voorbeeld ook klinkt, dit zou een humanitaire
vooruitgang zijn. Maar is het zo dat we twee partijen hebben die over
robots beschikken?
Nee, het 'humanitaire' voordeel is eenzijdig
en daarnaast kan de technologisch superieure partij kan, en zal - waar
nodig, of naar keuze - nog rustig terugvallen op oudere, grovere
manieren van oorlogvoering zoals bijvoorbeeld een '
shock and awe' tactiek , maar ook het inzetten van een nucleair wapen blijft beschikbaar in het arsenaal van
mogelijkheden.
Of we het nu hebben over
de acties in Somalië, Jemen, Afghanistan of Pakistan, - is het
terecht om deze executies per drones, oorlog te noemen?
Er is hier helemaal geen
sprake van een oorlog waarin geüniformeerde legers tegenover elkaar
staan, met ongeveer gelijkwaardige bewapening en waar terreinwinst en
overwinning het doel zijn. In deze 'asymmetrische oorlog' hebben
bombardementen niet het doel bruggen, communicatie te verwoesten of
industrie plat te leggen. Dus ook het opzettelijk aanhalen van
terreur-bombardementen (Groenhuijsen) zoals die van Rotterdam (nee,
dat waren geen brandbommen), Londen (ook niet, afgezien van de paar
eersten, ter illuminatie) , Dresden (dát waren nou wel brandbommen
en een oorlogsmisdaad) of die van Vietnam (één grote
oorlogsmisdaad) dragen niet bij tot het bewijzen van een vooruitgang.
Immers voor de zuiverheid van de discussie, zou je de vraag moeten
stellen stellen:
“Zou het vergelijkbaar
strategisch zinvol (terroristisch desnoods) kunnen zijn om
bijvoorbeeld Kaboel plat te bombarderen? Om de taliban of Al-Qaida op
de knieën te krijgen?”
Het antwoord hierop kan
niet anders dan 'nee' zijn.
Het zijn dus niet de
drones of intelligente wapensystemen die de aard van het spel
dicteren, – het is het formaat van het conflict, in dit geval de
'Kleinkrieg' of 'petite guerre', dat het formaat van de wapens
bepaalt.
Zou er een equivalent
denkbaar zijn (vanuit klassiek oorlogvoering bekeken) voor het
uitschakelen van vijandelijke kopstukken? In WOII werden ook continu
pogingen gedaan om nazi-leiders een kopje kleiner te maken. Maar dat
gebeurde altijd in de vorm van een aanslag, er is bij mijn weten
nooit een Duitse stad platgebombardeerd omdat men vermoedde dat
Hitler daar ergens zou zijn. Rare vergelijking? Maar dat is wel wat
de drone voorstanders doen – het doen voorkomen of drone aanslagen
de moderne variant van klassieke bombardementen zouden zijn. En dat
zijn ze niet.
Het zijn maffia - stijl executies.
En je zou ze
dan ook daarmee moeten vergelijken. En dan zien we opeens dat de
vergelijking zwaar in het nadeel van de drones gaat uitpakken.
De gemiddelde maffia
hitman heeft een slagingspercentage van vrijwel 100 %.
Dat maakt hem
een goeie en daarom wordt hij telkens weer gevraagd. Van bijkomende
schade (collateral damage) is vrijwel nooit sprake. Wat ook het
vergrijp van het slachtoffer is, de maffia bazen blijven 'uomini
d'onore' of 'mannen van eer', - van vrouwen kinderen en andere
bijkomende schade of vergissingen zijn ze niet gediend.
Als we nu dus eens een
eerlijke vergelijking gaan maken, en dit bovenstaande
maffia-resultaat afzetten tegen de succes rate van de drone-aanslagen,
dan blijken die laatste dramatisch slecht uit de bus te komen.
In Pakistan bijvoorbeeld kost het
maar liefst vijftig burgerlevens voordat er ook maar één
high-value target uit de weg wordt geruimd. Dat noem ik bedroevend
slecht.
Maar ook de zorgvuldigheid
waarmee die term high-value target tot stand komt moet je met een
flinke, natte klont zout nemen, want zoals
voormalig drone-operator Brandon Bryant onthulde, wist zelfs de CIA (tot voor kort waren dit
CIA operaties, straks Pentagon) vaak niets over de beoogde
slachtoffers. En dan hebben we het over
de z.g. ''
signature strikes", waarbij de beslissing tot
terminatie genomen wordt op grond van bepaald 'verdacht' gedrag en
waarbij de operator dus als politieagent, rechter, jury en beul optreedt.
En waar het vreselijk
misging
zoals in Datta Kehl, waar tijdens een zakelijke bijeenkomst
van stamleiders 40 burgers gedood werden, wordt er naderhand een
onderzoek ingesteld, en 'that's it'.
Maar wat overduidelijk is,
is dat zelfs na zoveel jaar ervaring, en ondanks de 'superioriteit'
en de enorme hoeveelheid intel die met drone-verkenning verkregen
wordt, dergelijke vergissingen blijven voorkomen. Want,
zoals Mark Mazetti hier (2:26) verwoordt:
"Een drone aanval is
slechts zo goed als de inlichtingen die achter de eigenlijke aanval
zitten"
Feitelijk doet het
'platform' waar vandaan een slimme bom of een Hellfire raket
afgeschoten/afgeworpen wordt er bar weinig toe . Of dat nou een
Apache helicopter gunship, Lockheed F-117 Nighthawk, of een Predator
of Reaper-drone is, vanaf het moment 'go' is
de techniek die gebruikt wordt, (aanstippen met een
laser-signaal of volkomen laserbestuurd) voor de begeleiding naar het
doel identiek. En al is er nog beperkte mogelijkheid om bij te sturen
dan wordt die alleen gebruikt om het projectiel dichter bij
het doel te krijgen. Stel dat je een seconde voor inslag ziet dat
het rebellenhoofdkwartier een kleuterschooltje blijkt te zijn, is er
geen tijd meer om van het doel weg te sturen en er is ook geen 'uit'
knop aanwezig.
 |
Hellfire hung on a Predator drone |
Kortom , het is zonder
meer waar dat de 'slimme bommen' minder omringende schade toebrengen
omdat ze minder springstof bevatten en omdat ze meer precisie hebben
dan traditionele projectielen.
De bewering echter dat de
drones levens besparen, is grotesk. Juist door de afstandelijkheid
die door de videogame sfeer opgeroepen wordt, plus het overmatig
vertrouwen in de techniek, wordt er waarschijnlijk lichtvaardiger op
de lanceerknop gedrukt dan bij een 'echte' gevechtssituatie. En, bij
een foute beslissing is de bijkomende schade, de 'collateral damage'
even groot.
Zoals de 403 burgers ondervonden die 1991 in Bagdad's
Al-Amiriya schuilkelder dekking zochten voor
Amerikaanse precisiebombardementen en door de vernietigende werking
van twee lasergestuurde 'smart bombs' in stukken werden
gereten, geroosterd werden, of levend gekookt werden door de inhoud
van een gescheurde watertank,
en wilden dat die bommen wat minder precies waren geweest...
Of de 290 passagiers die
aan boord waren van '
Iran AIR Flight 655' die in 1988 door een
vergissing uit de lucht werden geschoten (met chirurgische precisie,
dat wel) door de USS Vincennes.
Om maar te zwijgen van de
vele,
vele vergissingen die al
gemaakt zijn bij drone- aanslagen, of het nou Jemen, Somalië,
Afghanistan, Libië of Pakistan betreft.
Het heeft dan ook weinig zin
om in te gaan op het cijfermateriaal waar William Saletan in Slate
mee aan komt zetten. Hij gebruikt overheidscijfers die niet
betrouwbaar zijn omdat de VS ieder dodelijk slachtoffer in de
categorie 'man en strijdersleeftijd', als militant
beschouwd. Voor wat de cijfers over Pakistan bijvoorbeeld betreft,
constateert een nieuw onderzoek van de
Columbia Law School's Human Rights Insitute dat het aantal Pakistaanse
burgers dat gedood wordt bij drone aanslagen "aanzienlijk en
consequent onderschat wordt door de statistiekbureau's die
proberen de plaats van de overheid over te nemen bij de schatting van
slachtoffers "
Daarnaast hanteert hij (net als Groenhuijsen doet in zijn artikel)
bijvoorbeeld het 120.000 getal als het aantal burgerslachtoffers van
de Irak oorlog. Een getal dat dichter bij de
1 tot 1,5 miljoen hoort
te liggen.
Niet dat dit soort details
iets uit kan maken.
Uit niets dat wat Saletan
aanvoert komt een bewijs naar voren dat drones hun werk beter doen
dan hun equivalent, de Apache helikopter of andere bemand vliegend
materieel. Dat zou ook niet logisch zijn want, zoals al eerder
aangevoerd, de drones zijn vliegtuigen zonder cockpit en het zijn de
Hellfire's en de Paveway II's die het vuile werk doen.
'Maar de drones geven
ongekend goede visuele informatie.'
"Predator piloten
hebben het besturen van het vliegtuig beschreven als vliegen terwijl
je door een rietje tuurt. Dit is nogal een verandering van het
besturen van een conventioneel vliegtuig vanuit de cockpit. Predator
piloten moeten vertrouwen op de onboard camera's om te zien wat er
gaande is rondom het vliegtuig. Voor de bemanning is het een afweging
tussen het nadeel van een beperkt zicht en de duidelijke plus van
persoonlijke veiligheid.”
Afsluitend: Het valt niet
te ontkennen dat het gebruik van drones in bepaalde gevechtssituaties
voordelen biedt, vooral ten opzichte van de veel snellere
straaljager. Maar dat neemt niet weg dat gevechtssituaties niet
altijd te voorspellen zijn. Waar snel ingrijpen vereist is, blijft
het inzetten van een straaljager de eerste keus.
Het 'preëmptief' liquideren
van enkele bekende militanten en burgers waarvan een verdenking
bestaat dat het wel eens 'opstandelingen' zouden kunnen zijn, is de
core business van Predators en de Reapers. En de enige interesse die
bestaat om levens te redden is die van Amerikaanse piloten. En pas in
de tweede plaats die van burgerslachtoffers, zodra die eens
nieuwswaardig item dreigen te gaan worden.
Het fiasco van deze vorm
van drone-aanslagen wordt misschien nog wel het best geïllustreerd
door
de getuigenis van de
Jemenitische Farea al-Muslimi voor een gerechtelijke hoorzitting van
de Amerikaanse Senaat:
Hij
vertelde de senatoren dat de drones "nadelige gevolgen hebben
voor de pogingen om de harten en geesten te winnen," en voegde
eraan toe dat de drones nu "het gezicht van Amerika" voor
veel Jemenieten is geworden.
"Wat gewelddadige militanten
niet eerder was gelukt, bereikt één drone-aanslag in een oogwenk,"
zei hij.

Dit werk is gelicenseerd onder een
Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie