In mijn allereerste stukje voor GoedFout (2004) schreef ik over de risico’s van rechercheren met een vooringenomen schuldidee of met een te grote druk om tot en veroordeling te komen.
Mijn eerste insteek betrof de martelpraktijken van Gitmo en Abu Ghraib en de onzin van het martelen als middel om tot waarheidsvinding te komen.
Maar het stuk ging ook over de risico’s van een politieke invloed op het politieapparaat of justitie. We praten over de tijd dat bepaalde politieke stromingen stemmen trokken met het thema veiligheid en dit met draconische maatregelen trachtte te bereiken. Talloze maatregelen die de burger juist beschermde tegen de willekeur van het gezag moesten overboord, politie moest ruimere bevoegdheid krijgen om te kunnen afluisteren, huizen te doorzoeken en ga zo maar door. Alles moest aangewend worden om maar zoveel mogelijk mensen achter de tralies te krijgen. Zelfs het “maltraiteren” van gevangenen( Zalm, over Abu Ghraib) werd vergoeilijkt als acceptabel instrument voor een veiliger samenleving.
Ik meende een soort driehoek te zien in de manier waarop bepaalde politici inspeelden op reeds bestaande onrustgevoelens bij de bevolking, waarna vervolgens justitie onder druk gezet werd om tot een groter aantal (zware) veroordelingen te komen. Afhankelijk als justitie is van het politieapparaat, voorzag ik strengere verhoormethoden en lagere eisen aan de kwaliteit van het bewijsmateriaal en een verdere afglijding van morele waarden.
Natuurlijk levert dergelijke maatregelen vollere gevangenissen op en een aanvankelijk tevreden bevolking. Maar, aangezien diezelfde gevangenissen inmiddels ook bevolkt zullen zijn met en aantal schijnschuldigen zal de criminaliteit niet afnemen en zal de roep van het volk voor nog harder optreden opnieuw weerklinken, waarbij we weer terug zijn bij dezelfde politici; vertrekpunt van dit driehoekje.
Een van de meest spraakmakende zaken in deze tijd, was die van Lucy (of: Lucia) de B. Lucia de B. was de verpleegster die veroordeeld werd voor meervoudige moord op ernstig zieke patiënten. De zaak was spectaculair, eerder in de kringen van rechtsgeleerden dan van het grote publiek. Voor een volkstribunaal had Lucia al lang gehangen. Uniek aan de zaak was dat iemand veroordeeld werd op louter verdachtmakingen, een reeks deskundigenrapporten en een waarschijnlijkheidsberekening. Verschillende experts waren geraadpleegd en hadden aangetoond dat het aantal sterfgevallen dat plaatsvond tijdens diensten van Lucia abnormaal hoog was.
Toen ik mijn stukje schreef was er al stevige kritiek geuit op de gehanteerde wijze van berekenen die de experts gevolgd hadden. Het was aanvankelijk vooral Aart F. de Vos die met de Bayesiaanse methode ( 80 % kans dat Lucy onschuldig was) de getuigenis van de geraadpleegde statisticus, Henk Elffers ( kans op toeval sterfgevallen = 1 op 342 miljoen) in twijfel trok.
En dit standpunt, getuige deze website, nog steeds handhaaft.
Onlangs kwamen daar dus wetenschapsfilosoof Ton Derksen en verpleeghuisarts Metta de Noo bij. (zie: reportage van Twee Vandaag, v.a.: 0:12:57 minuut.)
Zij doken in de zaak en kwamen tot onthutsende conclusies die vervolgens in boekvorm werden uitgebracht. Zo bleek dat er selectief met bewijsmateriaal was omgesprongen en dat er belastend materiaal suggestief aan de situatie werd verbonden en ontlastend materiaal werd verwaarloosd. Alles wees op een vooringenomen schuldidee waarbij de wens tot veroordeling een hogere prioriteit leek te hebben dan waarheidsvinding. Voor de uitvoerige details verwijs ik naar deze website.
In juli van dit jaar werd de zaak van Lucia de B. opnieuw beoordeeld door het Amsterdamse gerechtshof al ging het hierbij alleen over de strafmaat. Hierbij werd de schuldvraag en het bewijs door het Amsterdamse hof overigens buiten beschouwing gelaten. Wel merkte het hof op dat het "als een beperking heeft ervaren" gebonden te zijn aan de door de collega's in Den Haag vastgestelde bewezenverklaring. Het Amsterdamse hof zag geen reden om de strafmaat: levenslang te wijzigen.
Momenteel is de zaak voorgelegd aan de commissie Posthumus II, die zware strafzaken onderzoekt waarin mogelijk sprake is van ernstige fouten of dwalingen.
Ongetwijfeld is het een kwestie van tijd voordat Lucia de B. vrijgesproken zal worden. Wie een blik werpt op de “bewijzen” en op welke wijze deze gemanipuleerd zijn om aan het schuldbeeld te voldoen, maar ook hoe deskundigen belangrijke informatie onthouden werd waardoor zij op hun beurt weer een verkeerde conclusie afleverden kan alleen maar vaststellen: Lucy de B. had nooit op dergelijk bewijsmateriaal veroordeeld mogen worden.
Voor Lucy de B. straks de kans om haar leven weer op te pakken, niet zoals ze zich gewenst zou hebben weliswaar, in maart van dit jaar kreeg zij in gevangenschap een hersenbloeding.
Voor justitie hopelijk een wijze les om te blijven waken voor een te grote invloed van de politiek op de rechtspraak.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten