(Vertaling van het artikel 'Red Lines in Ukraine and Elsewhere', van Noam Chomsky, verschenen in Truthout op 2 mei 2014)
De huidige crisis in Oekraïne is dermate ernstig en dreigend, dat sommige commentatoren het zelfs vergelijken met de Cuba-crisis van 1962.
Columnist Thanassis Cambanis vat de kern van de zaak kort en bondig samen in The Boston Globe : "President Poetins annexatie van de Krim is een breuk in de bestaande orde waarop Amerika en zijn bondgenoten zijn gaan vertrouwen sinds het einde van de Koude Oorlog - één die voorschrijft dat grote mogendheden alleen militair ingrijpen wanneer zij een internationale consensus aan hun zijde weten, of bij gebrek daaraan, niet de rode lijnen overschrijden die door een rivaliserende macht zijn getrokken.
De meest extreme internationale misdaad van dit tijdperk, de Amerikaans / Britse invasie van Irak, maakte daarom dus geen inbreuk op de wereldorde - omdat, nadat men er niet in slaagde internationale steun te verwerven, de aanvallers geen Russisch of Chinees rode lijnen overschreden.
Poetins overname van de Krim en zijn ambities in Oekraïne overschrijden de Amerikaanse rode lijnen daarentegen wél. Het is daarom dat "Obama er op gericht is om het Rusland van Poetin te isoleren door het af te snijden van de economische en politieke banden met de buitenwereld, de expansionistische ambities in de regio dermate te limiteren dat het min of meer een paria staat wordt" volgens Peter Baker in The New York Times.
Kortom, Amerikaanse rode lijnen, staan stevig verankerd aan de grenzen van Rusland. Russische ambities "in de eigen wijk" schenden daarom de wereldorde en veroorzaken crises.
Dit is een generalisatie. Het wordt andere landen soms toegestaan rode lijnen te hebben - langs hun grenzen (waar tevens de rode lijnen van de VS liggen). Maar niet Irak bijvoorbeeld. Of Iran, dat voortdurend door de VS met een aanval bedreigd wordt ("geen enkele optie wordt uitgesloten").
Dergelijke bedreigingen schenden niet alleen het Handvest van de Verenigde Naties, maar ook de - door de VS juist ondertekende - resolutie van Algemene Vergadering waarin Rusland veroordeeld werd. Deze resolutie opende met het benadrukken van het VN Handvest verbod op "dreiging met of gebruik van geweld" bij internationale aangelegenheden.
De Cubaanse raket crisis maakte de rode lijnen van de grote mogendheden scherp zichtbaar. De wereld kwam gevaarlijk dicht bij een kernoorlog toen president Kennedy premier Chroesjtsjov's aanbod verwierp om de crisis te beëindigen door middel van een gelijktijdige openbare terugtrekking van Russische raketten uit Cuba en de Amerikaanse raketten uit Turkije. (De Amerikaanse raketten waren al gepland om te worden vervangen door veel meer dodelijke Polaris onderzeeërs, onderdeel van het enorm systeem, gericht op de vernietiging van Rusland.)
Ook in dit geval waren de rode lijnen van de Verenigde Staten ook verbonden aan de grenzen van Rusland, en dat werd door alle partijen geaccepteerd.
Ten tijde van de Amerikaanse invasie van Indochina, werden - net zoals zoals tijdens de invasie van Irak - geen geen rode lijnen overschreden, net zo min als bij menig andere Amerikaanse plundering wereldwijd. Om het cruciale punt herhalen: Tegenstanders zijn soms toegestaan om rode lijnen te hebben, maar slechts aan hun landsgrenzen, daar waar tevens Amerika's rode lijnen gelegen zijn. Als een tegenstander "expansionistische ambities in zijn eigen wijk" heeft en daarbij de rode lijnen van de VS overschrijdt, krijgt de wereld te maken met een crisis.
In het laatste nummer van het Harvard-MIT tijdschrift 'International Security', legt professor Yong Feng Khong van de Oxford Universiteit uit dat er een "lange (en door zowel Democraten als Republikeinen gevolgde) traditie bestaat in het Amerikaanse strategisch denken: opeenvolgende regeringen hebben benadrukt dat het van het van vitaal belang is voor de Verenigde Staten om een vijandige hegemonie te voorkomen die één van de belangrijke regio's van de wereld zou kunnen gaan domineren."
Bovendien is het algemeen aanvaard dat de Verenigde Staten moeten "vasthouden aan hun overwicht", want "het is de Amerikaanse hegemonie dat de regionale vrede en stabiliteit heeft gehandhaafd" - waarvan het laatste een vakterm is die verwijst naar; onderwerping aan Amerikaanse eisen.
Feitelijk denkt de wereld geheel anders en beschouwt het de VS als een 'paria staat' en 'het grootse gevaar voor de wereldvrede', zonder concurrentie van betekenis in de polls. Maar wat weet die wereld nou helemaal?
Het artikel van Khong gaat over de crisis in Azië als gevolg van de opkomst van China, dat zich beweegt in de richting van een "economische toppositie in Azië" en dat net zoals Rusland, "expansionistische ambities in zijn eigen wijk" heeft, met als gevolg - het overschrijden van Amerikaanse rode lijnen.
President Obama's recente Azië trip was dan ook om de "lange (en zowel Democratisch als Republikeinse) traditie" in diplomatieke bewoording te benadrukken...
De praktisch universele westerse veroordeling van Poetin omvat tevens een verwijzing naar diens "emotionele toespraak", waarin hij zich bitter beklaagde over het feit dat de VS en zijn bondgenoten "telkens opnieuw ons hadden bedrogen, beslissingen achter onze rug om hadden genomen, ons met voldongen feiten geconfronteerd. met de uitbreiding van de NAVO in het Oosten, met de inzet van militaire infrastructuur aan onze grenzen. Er werd ons telkens hetzelfde verteld: "Wel, dit heeft geen enkele betrekking op jullie".
Poetins klachten zijn feitelijk juist. Toen president Gorbatsjov akkoord ging me de eenwording van Duitsland als onderdeel van de NAVO - achteraf bekeken een verbazingwekkende concessie - was er een 'voor wat, hoort wat afspraak'. Met Washington werd afgesproken dat de NAVO "geen enkele inch oostwaarts" zou opschuiven. Waarmee Oost Duitsland bedoeld werd.
De belofte werd meteen gebroken, en toen Gorbatsjov klaagde, kreeg hij te horen dat het slechts een mondelinge toezegging was. En dus geen waarde had.
President Clinton ging nog veel verder met de NAVO uitbreiding naar het oosten, richting de grenzen van Rusland. Tegenwoordig wordt er al gesproken over NAVO uitbreiding tot aan Oekraïne, diep in de historische Russische "buurt." Maar dit heeft "geen betrekking op" de Russen, omdat het voor "de handhaving van vrede en stabiliteit" noodzakelijk is dat de Amerikaanse rode lijnen bevestigd zijn aan de grenzen van Rusland.
De annexatie door Rusland van de Krim was een onrechtmatige daad, in strijd met het internationaal recht en specifieke verdragen. Het is niet gemakkelijk om iets vergelijkbaar vinden in de afgelopen jaren - de invasie van Irak is een veel grotere misdaad.
Dat doet denken aan iets vergelijkbaars; de Amerikaanse heerschappij over Guantanamo Bay in het zuidoosten van Cuba. Guantanamo werd in 1903 onder gewapende bedreiging ontrukt van Cuba en daarna niet meer niet afgestaan, ondanks de eisen van Cuba sinds de bereikte onafhankelijkheid in 1959.
Rusland heeft zonder enige twijfel een veel sterkere zaak. Nog afgezien van sterke interne steun voor de annexatie, is de Krim historisch Russisch; het is de enige Russische warm water haven, de thuisbasis van de vloot van Rusland en van enorme strategisch belang. De Verenigde Staten kan geen enkele aanspraak maken op Guantanamo, anders dan zijn geweldsmonopolie.
De VS beweert geschokt te zijn door de Cubaanse schendingen van de mensenrechten, zonder zich te realiseren dat de ergste van dergelijke schendingen plaatsvinden in Guantanamo; dat de geldigheid van aanklachten tegen Cuba qua vergelijking niet in de buurt komen van dagelijkse praktijken van de Latijns-Amerikaanse klanten van Washington; en dat Cuba sinds de onafhankelijkheid zeer ernstig en niet-aflatend door de VS aangevallen wordt.
Maar niets van dit alles overschrijdt iemands rode lijnen of veroorzaakt een crisis. Het valt in de categorie van de Amerikaanse invasies van Indo-China en Irak, de reguliere omverwerping van de parlementaire regimes en installatie van wrede dictaturen, en onze afschuwelijke historie in het uitoefenen van "het handhaven van vrede en stabiliteit."
Dit werk is valt onder een Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Unported-licentie.
