Het wonder van de legitieme illegaliteit

Van de week zou ik bijna bekeurd zijn wegens het rijden door rood licht. Het was niet zo, daar ben ik 100 % zeker van, dus om te voorkomen dat ik deze onterechte bekeuring zou krijgen schoot ik de agent dood. Dat mag weliswaar niet, het is illegaal, maar als het ter voorkoming van een ander onrecht is, – dan is dat weliswaar niet wettig, maar omdat iedereen de noodzaak inziet – toegestaan. Dan is het legitiem.

Nou is dit gelukkig allemaal verzonnen, inclusief de twee laatste zinnen, want natuurlijk is het doodschieten van een ander persoon legaal noch legitiem.

Ho, maar ter zelfverdediging dan?

Dan moet er minimaal aan twee criteria zijn voldaan. Er moet een directe dreiging zijn voor een ander mensenleven(s) en het gebruikte geweld moet proportioneel zijn.

Dat maakt de morele en juridische veroordeling van mijn zaak dus eenvoudig: Het was onwettig en fout. Je mag niet doden zonder zelf bedreigd te zijn en het geweld is disproportioneel. 

We verhuizen even naar Syrië. Op een dag, 21 augustus 2013, in de Ghouta wijk van Damascus, vallen er 355 slachtoffers ten gevolge van een gifgasaanval. Zeer waarschijnlijk met raketten en waarschijnlijk afgevuurd door het Assad regime. 'Waarschijnlijk' op 'face value' want het Assad regime had weliswaar de middelen en de mogelijkheden, maar een uitermate zwak motief. En de 'bewijzen' die vooralsnog door Amerika en bondgenoten onder de pet gehouden worden, voorspellen ook al niet veel goeds. Aan de hand van wat er aan vrijgegeven materiaal voorhanden is, is de bewijslast voor Assads schuld weliswaar sterker dan die men destijds gebruikte voor de Irak inval, maar overtuigend is het allemaal geenszins.
Terwijl ik dit schrijf is de uitslag binnen van het VN onderzoek en ook dat vertelt niet veel meer dat er een een gifgasaanval geweest. Het rapport doet dan ook geen uitspraak over de schuld van het Assad regime.

Het Internationaal recht staat een militair ingrijpen in een ander land niet toe, behalve in zéér uitzonderlijke gevallen en wanneer er aan bijzonder strenge voorwaarden is voldaan zoals die door de Verenigde Naties geformuleerd zijn. De inval in Irak voldeed niet aan die verplichting en was daarom illegaal. Op dit moment is er voor Syrië ook nog geen sprake van een mandaat tot militair ingrijpen.
Dat betekent dat elk militair ingrijpen tegen Syrië door een ander land een misdaad is. Dat niet alleen, het dreigen met militair geweld is in strijd met het 'Verdrag van Wenen inzake het verdragenrecht', artikel 52:

"Een verdrag is nietig als de totstandkoming is bereikt door bedreiging met of gebruik van geweld in strijd met de principes van het internationale recht vervat in het Handvest van de Verenigde Naties.”

en dat Handvest is daar zelf al duidelijk in, artikel 2(4) :

“Alle leden onthouden zich in hun internationale betrekkingen van bedreiging met of gebruik van geweld tegen de territoriale integriteit of de politieke onafhankelijkheid van een staat, of op enige andere wijze die onverenigbaar is met de doelstellingen van de Verenigde Naties.”  

Dan is het vreemd dat onze politiek en de media doen of het dreigen met aanvallen van Syrië de doodnormaalste zaak van de wereld is. Want, de VS mét of zonder 'coalition of willing' ontberen momenteel ieder internationaal recht om zo'n aanval uit te voeren.

Nog vreemder als we beseffen dat het nog maar drie jaar geleden is dat de commissie Davids

een vernietigend oordeel velde over de beslissing in 2003 om politieke steun te verlenen aan de Irak oorlog. Dan zou je toch verwachten dat de politiek en de media, die destijds beiden vol enthousiasme in de oorlogspropaganda van de VS waren getrapt, nu hun lesje wel zouden hebben geleerd.

Niets lijkt minder waar.

Natuurlijk is de situatie niet geheel vergelijkbaar. De klassieke grootmachten, die zich de noemer 'De Internationale Gemeenschap' hebben aangemeten, hebben niet stilgezeten en hebben geprobeerd criteria op te stellen om sneller en adequater op te kunnen treden als zeer urgente kwesties daarom vragen, zoals een dreigende volkerenmoord, oorlogsmisdaden, etnische zuiveringen of misdaden tegen de menselijkheid, - het concept van de humanitaire interventie. Op zich niet zo'n slecht idee, ware het niet dat deze 'resposibility to protect' (R2P) ook kenmerken van paternalisme vertoond en riekt naar imperialisme, en daarom een zeer omstreden doctrine is. Dus om te stellen dat er vanuit deze R2P voldoende gronden aan te voeren zijn voor een interventie gaat veel te ver. En áls dat al zo zou zijn dan dient de regie nog steeds bij de Verenigde Naties te liggen, niet bij de Verenigde Staten van Amerika.

Hoe we het ook wenden of keren, een Amerikaanse aanval op Syrië, hoe beperkt dan ook, is illegaal.

Onze regering zou dan ook niet mee moeten doen en ook niet sympathiseren met voorstellen in die richting.

Dat deed deze regering wél door op 29 augustus, met een meerderheid van de Tweede Kamer achter zich, te stellen dat de mogelijk open gehouden moet worden om politieke of militaire steun te verlenen aan een militaire actie tegen Syrië, zónder mandaat van deVN-veiligheidsraad.

En dat is zeer opmerkelijk want gelijktijdig werd het advies van de externe volkenrechtelijk adviseur van het ministerie van BuZa bekend gemaakt. En volgens hoogleraar André Nollkaemper van de Universiteit van Amsterdam was een militaire interventie in Syrië naar geldend internationaal recht onrechtmatig.

Timmerman beweert echter dat er wel ruimte zit in de interpretatie omdat een militaire interventie gerechtvaardigd kan worden vanuit humanitaire overwegingen, daarbij duidelijk refererend aan de 'R2P' doctrine. Doctrine, geen wet. En ten tweede, óók voor een R2P ingreep is een VN mandaat vereist.

Dus, wie heeft Timmermans ingefluisterd dat steun in enigerlei vorm, politiek en/of militair, legitimiteit zou hebben? En wat bedoelt Timmermans als hij het volgende beweert:

"Het kan zijn dat iets 'wel legaal is, maar niet legitiem'. Bijvoorbeeld: Als je geen mandaat krijgt van de Veiligheidsraad, kan het tóch legitiem zijn om op te treden."

Dat is volstrekt onwaar maar zo'n man als Timmermans verzint zoiets toch niet zelf? Welke adviseur heeft hem dat wijs gemaakt? Dat vroeg RTL Nieuws zich ook af, verzocht het Ministerie om uitleg via de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) en stapte - na afwijzing van dit verzoek - naar de rechter om via een kort geding deze openheid te eisen.

Ze vingen bot.

De rechter was van oordeel dat er zwaarwegende belangen waren die geheimhouding noodzakelijk maakten en er werd RTL niet meer toegezegd dat er binnen twee weken 'een paar passages' uit het ambtelijk advies openbaar mochten worden gemaakt.

Of zou het zo kunnen zijn dat Timmermans blind vaart op hetgeen Instituut Clingendael beweert.

 Dat zou dom zijn als we ons herinneren aan de bedenkelijke rol die zij hebben gespeeld in de beïnvloeding van het politieke en publieke debat omtrent de aanval op Irak. Rob de Wijk was toen degene die ons dagelijks uitlegde wat Amerika's visies waren op de geheime bergplaatsen van Saddam Hoesseins massavernietigingswapens. En dat alles zonder de minste kritiek of kanttekening te plaatsen aangaande de onbetrouwbaarheid van de informatie. Wat natuurlijk ook weer niet zo vreemd is omdat de Wijk regelmatig in Washington aan tafel zit met de allerhoogste top als medewerker van een adviesgroep voor het Witte Huis en de State Department, de Strategic Advisors Group.

Maar de Wijk heeft het inmiddels te druk met zijn The Hague Security Delta (HSD) en The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS) en sindsdien heeft Ko Colijn het stokje overgenomen. En ook Ko Colijn vertegenwoordigt als 'onafhankelijk deskundige' van Clingendael precies de denkbeelden van Washington. In dit interview met NU/ZIE stelt Colijn dat als de VS van mening is dat hun nationale veiligheid in het geding is, het gewoon kan beslissen aan te vallen op de grond van 'zelfverdediging.' En al klopt daar geen moer van: Wie gaat ze stoppen, of naderhand voor een internationaal hof slepen? - Precies. Colijn geeft een lesje in realpolitik en hij adviseert dat "minister Frans Timmermans 'the guts' moet hebben om te zeggen: Het is illegaal, maar legitiem."

Dus mocht er geen openheid komen over de adviseurs die Timmermans wijs hebben gemaakt dat iets illegaal maar wel legitiem kan zijn, dan zou Ko Colijn een goede kandidaat zijn geweest. En mijn advies aan de burgers zou zijn om vanaf heden geen verkeersboetes meer te betalen. Intervenieer maar humanitair in je eigenbelang, zou ik zo zeggen.

Dit werk is valt onder een Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 3.0 Nederland-licentie.