De veertienjarige Malala Yousufzai, die in het hoofd geschoten werd door de taliban in de Swat-vallei in Pakistan omdat zij recht op onderwijs eiste, wordt voor verdere behandeling naar Groot-Brittannië vervoerd. Ze kon zondag voor het eerst enige tijd zonder kunstmatige ademhaling. De Verenigde Arabische Emiraten stuurde een ambulancevliegtuig voor haar.
Sinds zij beschoten werd, verscheen er een golf van artikelen over de demonstraties die in Pakistan plaatsvonden (tienduizenden mensen verschenen in Islamabad), om te protesteren tegen de aanslag en om de taliban te veroordelen, met krantenkoppen die suggereren dat Pakistanen zich vanwege het incident afkeren van de taliban.
Maar de meeste Pakistanen waren al die tijd al tegen de Pakistaanse taliban en waar ze voor staan. Velen gaven hen de schuld van de moord op oud-premier Benazir Bhutto. Toen de Pakistaanse taliban vanuit de stammenregio afzakte naar de Swat-vallei in de Khyber-Pukhtunkhwa provincie, greep het Pakistaanse leger in en verjoeg hen daaruit in 2009. En ondanks tijdelijke massale volksverplaatsingen en soms hevige gevechten, was de operatie populair bij Pakistanen en vooral bij mensen uit de Swat-vallei. De Pakistaanse taliban is een plattelands grens fenomeen in Pakistan, gehaat door de Punjabi's van het vruchtbare oosten van het land, veracht door de Sindhi boeren van het zuiden, gehaat door de stedelijke Urdu sprekers uit Karachi. De meeste van de paar duizend man grote Pakistaanse taliban zijn afkomstig uit de etnische Pashtun groep, maar de overgrote meerderheid van Pashtuns willen er niets mee te maken hebben. Tijdens de laatste provinciale verkiezingen in de – merendeels Pashtun – Khyber-Pakhtunkhwa provincie in het noorden van het land, koos men voor seculiere Pashtun nationalisten i.p.v. religieuze partijen.
De taliban onttrekken hun vreemde en buitenissige ideeën uit een eigenaardige interpretatie van een negentiende-eeuwse Indiase moslim revival beweging die zich concentreerde op perfecte naleving van de uitspraken en handelingen van de profeet Mohammed, de zogenaamde Deobandi's. Zij ageerden hiermee tegen hindoes en de Britse invloed op de Zuid-Aziatische islam. Maar de meeste Deobandi's zijn een soort van soennitische moslim-protestanten en niet radicaal. In de maalstroom van de jaren '80, bezette de Sovjet-Unie Afghanistan en de regering Reagan reageerde met een geheime oorlog, waarbij islamitische fundamentalistische guerrilla's gefinancierd werden; het conflict veroorzaakte een oorlog waarin een miljoen Afghanen stierf (op een toenmalige bevolking van 16 miljoen ), 3 miljoen gewond raakten 2 miljoen ontheemd raakten, 2 miljoen werden verdreven naar Iran, en 3 miljoen werden verdreven naar het noorden van Pakistan.
Het was deze enorme menselijke tragedie, waarschijnlijk erger nog dan wat er gebeurd is in Cambodja, dat de broeikassfeer veroorzaakte waarin jonge Afghaanse ontheemde mannen in Pakistan, vaak wees geworden en alles verloren aan buitenlandse communistische bezetters, zich wendden tot heethoofdige extreem fundamentalistische visies, waarbij Deobandi ideeën vermengd werden met een radicale vorm van wahhabisme uit Saoedi-Arabië. Na de Sovjet-terugtrekking en de stammenoorlogen van de – door de VS gesteunde – krijgsheren die Afghanistan in de jaren '90 helemaal opnieuw dreigden te vernietigen, trok de taliban, gesteund door het Pakistaanse leger, opnieuw het land in en namen het over, om het met bijkans apocalyptische hartstocht te gaan regeren en met het instellen van vreemde en ongehoorde wetten die volgens hen 'islamitisch' zouden zijn. Vanwege hun louter mannelijke scholing en omdat zovelen ouderloos opgroeiden, hadden sommigen nooit vrouwen gekend , en lijken bang voor hen te zijn geweest, blijkens een extreme vrouwenhaat waarbij met vastberadenheid vrouwen analfabeet, en uit de publieke circulatie werden gehouden. Niets van dit alles had iets met de gangbare islam te maken zoals die gepraktiseerd wordt in de uitgestrekte Afro-Aziatische wereld, waar de 1,5 miljard moslims voor het merendeel wonen. Het stond tot de islam als de Rode Khmer stond tot het socialisme.
Pas ongeveer 12 jaar geleden begonnen een aantal stamleden van de noordelijke, Federaal Bestuurde Stamgebieden van Pakistan (losjes vergelijkbaar met de Indiaanse reservaten van de VS) zichzelf 'taliban' te noemen – tot dan toe was het een exclusief Afghaanse fenomeen. Ze waren verstrikt geraakt in de Amerikaanse oorlog in Afghanistan, plunderden om hun neven te bij de Afghaanse taliban te kunnen ondersteunen, en raakten geradicaliseerd. Soms betrof het criminele bendes,anderen waren bezig met een soort van klasse-protest tegen de Pakistaanse grootgrondbezitters en de hooghartige beslissingen vanuit Islamabad over hun stamgebieden. Ze waren vooral afkomstig uit de Mahsoud stam van Zuid-Waziristan, maar niet alle Mahsoud waren taliban en enkele andere stammen leverden ook leden voor de 'Tehrik-i Taliban Pakistan'.
Veel islamitische landen bevorderen vrouwelijke geletterdheid. Koeweit, Bahrein, Jordanië en vele andere landen bereiken een hoog percentage, en de percentages zijn meestal vrij hoog in het Midden-Oosten voor jongere vrouwen tussen de 18-30, omdat de primair en voortgezet onderwijsinstellingen toegenomen zijn na het einde van het Europese kolonialisme (dat weinig interesse toonde in onderwijs voor de lokale bevolking). De armste landen, zoals Marokko en Egypte, hebben de slechtste statistieken op gebied van onderwijs in het algemeen, en onderwijs voor vrouwen in het bijzonder. Maar zelfs in Egypte, bedraagt geletterdheid onder jongere vrouwen tegenwoordig meer dan 80%. In Iran na de Islamitische Revolutie van 1979, werd in één generatie de geletterdheid van vrouwen verdubbeld tot 70% en tegenwoordig bestaat de meerderheid van de studenten op de Iraanse universiteiten uit vrouwen.
Pakistan is zelfs armer dan Egypte en Marokko, en beleefde bovendien nooit een goede landhervorming, dus het is vol met landloze en kleine boertjes naast grote hacienda eigenaars (die tevens een politieke klasse vormen), en deze sociale structuur staat in tegenspraak met een hoog geletterdheid percentage. De Brittse bezetters liet een grotendeels ongeletterd Zuid-Azië na, met een paar van de slechtste onderwijs-statistieken ter wereld, en de postkoloniale regeringen van Pakistan, India en Bangladesh erfden die achterstand. Maar Pakistaanse elites in het bijzonder, hadden gewoonweg niet de moeite genomen om genoeg te besteden aan onderwijs, en ongeveer 40% kinderen gaat daar niet naar school (dit zijn meestal boeren). Op het platteland worden meisjes vaak van school gehaald zodra ze tieners worden, en snel uitgehuwelijkt, uit angst dat ze anders vriendjes zouden ontdekken, sletten zouden worden en ondraaglijke schande over de familie zouden brengen (in grote delen van de mediterrane wereld en Zuid-Azië, hangt mannelijke eer nauw samen met het vermogen om vrouwen in de familie 'zuiver', d.w.z. oftwel maagden of netjes getrouwd te houden). Maar dat fenomeen komt vaker voor op het platteland, en is gedaald in verstedelijkte, geïndustrialiseerde landen als Turkije en Indonesië.
Geletterdheid onder vrouwen in Pakistan bedraagt slechts 36%, vergeleken met 48% in India. Beide zijn laag in Aziatische termen, en vloeien voort uit een combinatie van de Britse zorgeloosheid en postkoloniaal elitarisme. Maar voor het merendeel zouden Pakistaanse moslimfamilies liever willen zien dat hun dochters geletterd waren, maar krijgen hiertoe gewoonweg niet de educatieve middelen aangereikt van een elite-regering die in plaats daarvan een fixatie heeft op militaire uitgaven.
Dus de taliban is buitenissig, klein en zeer eigenaardig en hun bizarre ideeën hebben al die tijd uit de pas gelopen met de Pakistaanse hoofdstroom. Het extreem mannelijk chauvinisme van de taliban is een groot probleem voor vrouwen in de kleine gebieden van Pakistan waar ze invloedrijk zijn. Maar misschien zijn er miljoenen Pakistaanse vrouwen beroofd van een opleiding, niet door de kwaadaardigheid van een paar sektariërs, maar door het falen van elitaire mannen om erop toe te zien dat boerenmeisjes een school in hun dorp krijgen.
Religieus radicalisme heeft Pakistan door middel van terrorisme beschadigd , maar het heeft niet dezelfde invloed op het leven van de meeste mensen als dat van slecht bestuur. Als de overheid haar prioriteiten niet verandert en start met een grootschalig opleidingsprogramma, en als het de beweging niet volgt in de richting van steeds goedkoper wordende wind-en zonne-energie, zal de situatie in Pakistan alleen verder achteruit gaan. Hogere niveaus van onderwijs voor vrouwen zou tevens de hectische groei van de Pakistaanse bevolking beperken, die tot de hoogste ter wereld behoort, en een enorm obstakel vormt voor de economische vooruitgang.
Malala is een heldin en stond op voor haar rechten tegen terroristen. Maar een grotere bedreiging voor haar aspiraties en die van andere landelijke Pakistaanse meisjes is een regering die zich niet voldoende bekommert.
Dit werk is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie
