Slimme bommen, simpele drones en stomme 'pundits'

                                CIA's John Brennan - how do you explain drone killings (Credit: Reuters/Jason Reed)

"Schonere manier van oorlogvoeren

Sowieso zijn oorlogen veel minder bloedig. De militaire technologie is ons te hulp gekomen. In de Eerste en Tweede Wereldoorlog deden ze maar wat. Ze gooiden bommen veelal op goed 'geluk' af. Er ging veel mis. Ze hadden nog geen precisiebommen en computergestuurde raketten. En al helemaal geen 'drones', de onbemande vliegtuigjes waarmee president Obama honderden terroristen effectief uitschakelt. Wapens zijn slimmer en maken minder onschuldige slachtoffers. Goed nieuws!"

Dat beweerde Charles Groenhuijsen, twee weken terug in 'Trouw'. Drones zijn de nieuwe manier van oorlogvoeren, accurater, maken minder onschuldige slachtoffers, beweert Groenhuisen, want ze zijn slimmer..

Slimmer dan Groenhuijsen, dat is zeker.

Want drones zijn helemaal niet zo bijzonder. Het zijn vliegtuigen, maar dan van afstand bestuurd. Dus het kan nooit zo zijn dat de afwezigheid van een piloot in de cockpit zoveel verschil kan maken. En dat is ook helemaal niet zo.

Je vraagt je af waar Groenhuijsen zijn informatie vandaan heeft gehaald om tot zo'n stupide artikel te komen. Het zou zo maar dit artikel kunnen zijn : "In Defense of Drones, They're the worst form of war, except for all the others." van William Saletan in Slate magazine.

Veel beter kwam ik niet tegen op internet. Laten we dit artikel erbij nemen om de argumenten eens bekijken die pleiten voor de drones.

Wat de discussie enigszins vervuild is de kwestie van de term 'oorlog'. In de media wordt veelal gesproken van de "so called War on Terror" en dat "so called" (zogenaamde) is niet ten onrechte. President Obama heeft de term geërfd van zijn voorganger Bush en haatte het vanaf het begin. Niet omdat Obama een andere politiek voorstaat dan Bush – dat is verkiezings en mediapraat – maar omdat Obama het niet zo slim vindt om met je ware ambities te koop te lopen, - die van een "ongoing global war".Maar die oorlog heeft een geheel andere functie, is bedoeld om kleinschalig te zijn, en te blijven, en wordt in het westen wel eens abusievelijk als 'politiewerk' omschreven.

Als we dus een discussie aangaan over de ontwikkeling, de progressie van de strijdkunst, laten we dan wel zo eerlijk moet zijn om toe te geven dat deze 'oorlog' nauwelijks te vergelijken valt met oorlogen in het (recente) verleden. De "Ongoing War", - 'de voortdurende oorlog' is er één die vooruitblikt naar een toekomst van eeuwigdurende rebellie die bevochten gaat worden met beperkte middelen op kleine slagvelden, verspreid over de wereld. De Amerikaanse media en veiligheidsdiensten zorgen ervoor dat het kiezerspubliek de essentie hiervan blijft inzien door middel van 'verijdelde aanslagen', (voornamelijk 'sting' operaties van FBI kant) die door de - door de overheid gedicteerde - media gepresenteerd worden als bewijs van een 'Al -Qaida' organisatie die uit is op de vernietiging van de VS. Dat creëert de benodigde strijdmentaliteit in eigen huis en het gewenste aantal rekruten die zich in willen zetten voor "veiligheid en vredesmissies", die neerkomen op kleinschalige onderdrukking van rebellie.

Het is dan ook deze inperking van oorlogvoering die geleid heeft tot slachtoffer-reductie, niet de 'slimheid' van het ingezette materieel

                                                          GBU-15 'smart bomb'

Uit de onlangs gehouden speech voor de ' National Defense University'(NDU) zou moeten blijken dat Obama de 'War on Terror' als verloren beschouwd. Niets is minder waar. Hij geeft daarin juist aan dat er een grote toekomst gloort voor de business van 'wetshandhaving en inlichtingenvergaring', een eufemisme voor de geplande drone oorlogsvoering in het buitenland. Als vorm van zelfverdediging. Uiteraard.

Als de Amerikanen één ding geleerd hebben in de 214 jaar oorlog (van hun 235 jarig bestaan) is het wel dat de slechtste vorm van propaganda, de bodybags zijn. De grijze plastic tassen waarin de soldaten verpakt worden voor retour-verscheping naar het vaderland. En dan zijn we gelijk aanbeland voor de enige reden voor de 'drones' (en laat je niets anders wijs maken); het verminderen van het dodental van VS soldaten, en nog belangrijker, voorkomen van gevangenneming en gijzeling van US army personeel. Drone krijgskunst lost dit probleem op.
Niet alleen is men van de bodybags af. Men voorziet ook een enorme kostenbesparing.

Maar, doet dit wat af aan de stelling dat dit een vooruitgang is in oorlogsvoering?

Ethisch gezien zou er voor oorlogsvoering maar één vooruitgang mogelijk moeten zijn: Geen oorlog.

Maar aangezien we ermee in onze maag zitten: Probeer je eens het volgende voor te stellen: juni 1944, een robotleger staat klaar om de stranden van Normandië te bestormen terwijl ze bestookt worden door robot bestuurde kanonnen vanuit de bunkers in de duinen. Er wordt flink wat op elkaar afgeknald, de materiële verkwisting is enorm, maar er is niemand dood gegaan! Vooruitgang!

Dat klopt.
Hoe krankzinnig dit voorbeeld ook klinkt, dit zou een humanitaire vooruitgang zijn. Maar is het zo dat we twee partijen hebben die over robots beschikken?
Nee, het 'humanitaire' voordeel is eenzijdig en daarnaast kan de technologisch superieure partij kan, en zal  - waar nodig, of naar keuze - nog rustig terugvallen op oudere, grovere manieren van oorlogvoering zoals bijvoorbeeld een 'shock and awe' tactiek , maar ook het inzetten van een nucleair wapen blijft beschikbaar in het arsenaal van mogelijkheden.

Of we het nu hebben over de acties in Somalië, Jemen, Afghanistan of Pakistan, - is het terecht om deze executies per drones, oorlog te noemen?

Er is hier helemaal geen sprake van een oorlog waarin geüniformeerde legers tegenover elkaar staan, met ongeveer gelijkwaardige bewapening en waar terreinwinst en overwinning het doel zijn. In deze 'asymmetrische oorlog' hebben bombardementen niet het doel bruggen, communicatie te verwoesten of industrie plat te leggen. Dus ook het opzettelijk aanhalen van terreur-bombardementen (Groenhuijsen) zoals die van Rotterdam (nee, dat waren geen brandbommen), Londen (ook niet, afgezien van de paar eersten, ter illuminatie) , Dresden (dát waren nou wel brandbommen en een oorlogsmisdaad) of die van Vietnam (één grote oorlogsmisdaad) dragen niet bij tot het bewijzen van een vooruitgang. Immers voor de zuiverheid van de discussie, zou je de vraag moeten stellen stellen:

“Zou het vergelijkbaar strategisch zinvol (terroristisch desnoods) kunnen zijn om bijvoorbeeld Kaboel plat te bombarderen? Om de taliban of Al-Qaida op de knieën te krijgen?”

Het antwoord hierop kan niet anders dan 'nee' zijn.

Het zijn dus niet de drones of intelligente wapensystemen die de aard van het spel dicteren, – het is het formaat van het conflict, in dit geval de 'Kleinkrieg' of 'petite guerre', dat het formaat van de wapens bepaalt.

Zou er een equivalent denkbaar zijn (vanuit klassiek oorlogvoering bekeken) voor het uitschakelen van vijandelijke kopstukken? In WOII werden ook continu pogingen gedaan om nazi-leiders een kopje kleiner te maken. Maar dat gebeurde altijd in de vorm van een aanslag, er is bij mijn weten nooit een Duitse stad platgebombardeerd omdat men vermoedde dat Hitler daar ergens zou zijn. Rare vergelijking? Maar dat is wel wat de drone voorstanders doen – het doen voorkomen of drone aanslagen de moderne variant van klassieke bombardementen zouden zijn. En dat zijn ze niet.
Het zijn maffia - stijl executies.
En je zou ze dan ook daarmee moeten vergelijken. En dan zien we opeens dat de vergelijking zwaar in het nadeel van de drones gaat uitpakken.

De gemiddelde maffia hitman heeft een slagingspercentage van vrijwel 100 %.

Dat maakt hem een goeie en daarom wordt hij telkens weer gevraagd. Van bijkomende schade (collateral damage) is vrijwel nooit sprake. Wat ook het vergrijp van het slachtoffer is, de maffia bazen blijven 'uomini d'onore' of 'mannen van eer', - van vrouwen kinderen en andere bijkomende schade of vergissingen zijn ze niet gediend.

Als we nu dus eens een eerlijke vergelijking gaan maken, en dit bovenstaande maffia-resultaat afzetten tegen de succes rate van de drone-aanslagen, dan blijken die laatste dramatisch slecht uit de bus te komen. In Pakistan bijvoorbeeld kost het maar liefst vijftig burgerlevens voordat er ook maar één high-value target uit de weg wordt geruimd. Dat noem ik bedroevend slecht.

Maar ook de zorgvuldigheid waarmee die term high-value target tot stand komt moet je met een flinke, natte klont zout nemen, want zoals voormalig drone-operator Brandon Bryant onthulde, wist zelfs de CIA (tot voor kort waren dit CIA operaties, straks Pentagon) vaak niets over de beoogde slachtoffers. En dan hebben we het over de z.g. ''signature strikes", waarbij de beslissing tot terminatie genomen wordt op grond van bepaald 'verdacht' gedrag en waarbij de operator dus als politieagent, rechter, jury en beul optreedt.

En waar het vreselijk misging zoals in Datta Kehl, waar tijdens een zakelijke bijeenkomst van stamleiders 40 burgers gedood werden, wordt er naderhand een onderzoek ingesteld, en 'that's it'.

Maar wat overduidelijk is, is dat zelfs na zoveel jaar ervaring, en ondanks de 'superioriteit' en de enorme hoeveelheid intel die met drone-verkenning verkregen wordt, dergelijke vergissingen blijven voorkomen. Want, zoals Mark Mazetti hier (2:26) verwoordt:

"Een drone aanval is slechts zo goed als de inlichtingen die achter de eigenlijke aanval zitten"

Feitelijk doet het 'platform' waar vandaan een slimme bom of een Hellfire raket afgeschoten/afgeworpen wordt er bar weinig toe . Of dat nou een Apache helicopter gunship, Lockheed F-117 Nighthawk, of een Predator of Reaper-drone is, vanaf het moment 'go' is de techniek die gebruikt wordt, (aanstippen met een laser-signaal of volkomen laserbestuurd) voor de begeleiding naar het doel identiek. En al is er nog beperkte mogelijkheid om bij te sturen dan wordt die alleen gebruikt om het projectiel dichter bij het doel te krijgen. Stel dat je een seconde voor inslag ziet dat het rebellenhoofdkwartier een kleuterschooltje blijkt te zijn, is er geen tijd meer om van het doel weg te sturen en er is ook geen 'uit' knop aanwezig. 

Hellfire hung on a Predator drone

Kortom , het is zonder meer waar dat de 'slimme bommen' minder omringende schade toebrengen omdat ze minder springstof bevatten en omdat ze meer precisie hebben dan traditionele projectielen.

De bewering echter dat de drones levens besparen, is grotesk. Juist door de afstandelijkheid die door de videogame sfeer opgeroepen wordt, plus het overmatig vertrouwen in de techniek, wordt er waarschijnlijk lichtvaardiger op de lanceerknop gedrukt dan bij een 'echte' gevechtssituatie. En, bij een foute beslissing is de bijkomende schade, de 'collateral damage' even groot.
Zoals de 403 burgers ondervonden die 1991 in Bagdad's Al-Amiriya schuilkelder dekking zochten voor Amerikaanse precisiebombardementen en door de vernietigende werking van twee lasergestuurde 'smart bombs' in stukken werden gereten, geroosterd werden, of levend gekookt werden door de inhoud van een gescheurde watertank, en wilden dat die bommen wat minder precies waren geweest...

Of de 290 passagiers die aan boord waren van 'Iran AIR Flight 655' die in 1988 door een vergissing uit de lucht werden geschoten (met chirurgische precisie, dat wel) door de USS Vincennes.

Om maar te zwijgen van de vele, vele vergissingen die al gemaakt zijn bij drone- aanslagen, of het nou Jemen, Somalië, Afghanistan, Libië of Pakistan betreft.
Het heeft dan ook weinig zin om in te gaan op het cijfermateriaal waar William Saletan in Slate mee aan komt zetten. Hij gebruikt overheidscijfers die niet betrouwbaar zijn omdat de VS ieder dodelijk slachtoffer in de categorie 'man en strijdersleeftijd', als militant beschouwd. Voor wat de cijfers over Pakistan bijvoorbeeld betreft, constateert een nieuw onderzoek van de Columbia Law School's Human Rights Insitute dat het aantal Pakistaanse burgers dat gedood wordt bij drone aanslagen "aanzienlijk en consequent onderschat wordt door de statistiekbureau's die proberen de plaats van de overheid over te nemen bij de schatting van slachtoffers "

Daarnaast hanteert hij (net als Groenhuijsen doet in zijn artikel) bijvoorbeeld het 120.000 getal als het aantal burgerslachtoffers van de Irak oorlog. Een getal dat dichter bij de 1 tot 1,5 miljoen hoort te liggen.

Niet dat dit soort details iets uit kan maken.

Uit niets dat wat Saletan aanvoert komt een bewijs naar voren dat drones hun werk beter doen dan hun equivalent, de Apache helikopter of andere bemand vliegend materieel. Dat zou ook niet logisch zijn want, zoals al eerder aangevoerd, de drones zijn vliegtuigen zonder cockpit en het zijn de Hellfire's en de Paveway II's die het vuile werk doen.

'Maar de drones geven ongekend goede visuele informatie.'

Nee hoor, integendeel. Lees maar:

"Predator piloten hebben het besturen van het vliegtuig beschreven als vliegen terwijl je door een rietje tuurt. Dit is nogal een verandering van het besturen van een conventioneel vliegtuig vanuit de cockpit. Predator piloten moeten vertrouwen op de onboard camera's om te zien wat er gaande is rondom het vliegtuig. Voor de bemanning is het een afweging tussen het nadeel van een beperkt zicht en de duidelijke plus van persoonlijke veiligheid.” 

Afsluitend: Het valt niet te ontkennen dat het gebruik van drones in bepaalde gevechtssituaties voordelen biedt, vooral ten opzichte van de veel snellere straaljager. Maar dat neemt niet weg dat gevechtssituaties niet altijd te voorspellen zijn. Waar snel ingrijpen vereist is, blijft het inzetten van een straaljager de eerste keus.

Het 'preëmptief' liquideren van enkele bekende militanten en burgers waarvan een verdenking bestaat dat het wel eens 'opstandelingen' zouden kunnen zijn, is de core business van Predators en de Reapers. En de enige interesse die bestaat om levens te redden is die van Amerikaanse piloten. En pas in de tweede plaats die van burgerslachtoffers, zodra die eens nieuwswaardig item dreigen te gaan worden.

Het fiasco van deze vorm van drone-aanslagen wordt misschien nog wel het best geïllustreerd door

de getuigenis van de Jemenitische Farea al-Muslimi voor een gerechtelijke hoorzitting van de Amerikaanse Senaat: Hij vertelde de senatoren dat de drones "nadelige gevolgen hebben voor de pogingen om de harten en geesten te winnen," en voegde eraan toe dat de drones nu "het gezicht van Amerika" voor veel Jemenieten is geworden.
"Wat gewelddadige militanten niet eerder was gelukt, bereikt één drone-aanslag in een oogwenk," zei hij.

Dit werk is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie