A large crater is visible in a school yard from overnight shelling as Russia’s attack on Ukraine continues in Kharkiv, Ukraine, on June 27. [Leah Millis/Reuters]
"De oorlog in Oekraïne is het hoogtepunt van een 30 jaar durend project van de Amerikaanse neoconservatieve beweging. De regering-Biden zit vol met dezelfde neocons die voorstander waren van de Amerikaanse oorlogen in Servië (1999), Afghanistan (2001), Irak (2003), Syrië (2011), Libië (2011), en die met deze ijver de Russische invasie in Oekraïne hebben uitgelokt. De staat van dienst van de neocon is er een van regelrechte rampen, maar toch heeft Biden zijn team bemand met neocons. Als gevolg daarvan stuurt Biden Oekraïne, de VS en de Europese Unie naar het zoveelste geopolitieke debacle. Als Europa enig inzicht heeft, zal het zich losmaken van deze Amerikaanse debacles op het gebied van buitenlands beleid.
De neocon-beweging ontstond in de jaren zeventig rond een groep publieke intellectuelen, van wie er verschillende werden beïnvloed door de politicoloog Leo Strauss van de Universiteit van Chicago en de classicus Donald Kagan van de Universiteit van Yale. Tot de neocon leiders behoorden Norman Podhoretz, Irving Kristol, Paul Wolfowitz, Robert Kagan (zoon van Donald), Frederick Kagan (zoon van Donald), Victoria Nuland (echtgenote van Robert), Elliott Cohen, Elliott Abrams, en Kimberley Allen Kagan (echtgenote van Frederick).
De belangrijkste boodschap van de neocons is dat de VS in elke regio van de wereld de overhand moeten hebben wat militaire macht betreft, en het hoofd moeten bieden aan opkomende regionale machten die op een dag de mondiale of regionale dominantie van de VS zouden kunnen betwisten, in de eerste plaats Rusland en China. Daartoe moet de militaire macht van de VS vooraf worden verdeeld over honderden militaire bases in de hele wereld en moeten de VS voorbereid zijn om, indien nodig, uitverkoren oorlogen te leiden. De Verenigde Naties moeten door de VS alléén worden gebruikt wanneer dat nuttig is voor de VS-doeleinden.
Deze benadering werd voor het eerst uiteengezet door Paul Wolfowitz in zijn ontwerp 'Defense Policy Guidance' (DPG), geschreven voor het ministerie van Defensie in 2002. Het ontwerp riep op tot uitbreiding van het door de VS geleide veiligheidsnetwerk naar Centraal- en Oost-Europa, ondanks de expliciete belofte van de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Hans-Dietrich Genscher in 1990 dat de Duitse eenwording niet zou worden gevolgd door een uitbreiding van de NAVO naar het oosten. Wolfowitz pleitte ook voor Amerikaanse oorlogen naar eigen keuze, waarbij hij het recht van Amerika verdedigde om onafhankelijk, zelfs alleen, op te treden als reactie op crises die de VS zorgen baren. Volgens generaal Wesley Clark heeft Wolfowitz Clark al in mei 1991 duidelijk gemaakt dat de VS leiding zou geven aan regime-change operaties in Irak, Syrië en andere voormalige Sovjet-bondgenoten.
De neocons waren voorstander van uitbreiding van de NAVO met Oekraïne, zelfs voordat dat in 2008 onder George W. Bush jr. officieel VS-beleid werd. Zij beschouwden het Oekraïense NAVO-lidmaatschap als de sleutel tot Amerikaanse regionale en mondiale dominantie. Robert Kagan beschreef de neocon argumenten voor NAVO uitbreiding in april 2006:
De Russen en Chinezen ervaren de "kleurenrevoluties" van de voormalige Sovjet-Unie niet als een natuurlijk fenomeen maar eerder als door het Westen gesteunde staatsgrepen om de Westerse invloed in strategisch belangrijke delen van de wereld te vergroten. Hebben zij het zo mis? Zou de succesvolle liberalisering van Oekraïne, aangemoedigd en gesteund door de westerse democratieën, niet de opmaat kunnen zijn voor de opname van dat land in de NAVO en de Europese Unie - kortom, voor de uitbreiding van de westerse liberale hegemonie?
Kagan erkent de nare gevolgen van de NAVO-uitbreiding. Hij citeert een deskundige die zegt: "Het Kremlin bereidt zich in alle ernst voor op de 'slag om Oekraïne'." Na de val van de Sovjet-Unie hadden zowel de VS als Rusland moeten streven naar een neutraal Oekraïne, als een voorzichtige buffer en veiligheidsklep. In plaats daarvan wilden de neocons de "hegemonie" van de VS, terwijl de Russen de strijd deels uit verdediging en deels ook uit eigen imperiale pretenties aangingen. Schimmen uit het verleden van een Krimoorlog (1853-6), toen Groot-Brittannië en Frankrijk probeerden Rusland in de Zwarte Zee te verzwakken na de Russische druk op het Ottomaanse rijk.
Kagan schreef het artikel als privé-burger terwijl zijn vrouw Victoria Nuland ambassadeur van de VS bij de NAVO was onder George W. Bush, Jr. Nuland is het excellente voorbeeld van een neocon uitvoerster. Nuland was niet alleen Bush' ambassadeur bij de NAVO, maar ook Barack Obama's assistent-staatssecretaris voor Europese en Euraziatische Zaken van 2013 tot 17, waar ze meewerkte aan de omverwerping van de pro-Russische president van Oekraïne, Viktor Janoekovitsj, en nu dient ze als Biden's onderminister van Buitenlandse Zaken om het beleid van de VS ten aanzien van de oorlog in Oekraïne te sturen.
De visie van de neocons is gebaseerd op een overheersende onjuiste premisse: dat de VS door hun militaire, financiële, technologische en economische superioriteit in staat zijn de voorwaarden te dicteren in alle regio's van de wereld. Het is een standpunt van zowel opmerkelijke hoogmoed als opmerkelijke minachting voor de reële werkelijkheid. Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw zijn de VS in bijna elk regionaal conflict waaraan zij hebben deelgenomen, gedwarsboomd of verslagen. Maar in de "strijd om Oekraïne" waren de neocons bereid een militaire confrontatie met Rusland uit te lokken door de NAVO uit te breiden ondanks de hevige bezwaren van Rusland, omdat zij vurig geloven dat Rusland zal worden verslagen door de financiële sancties van de VS en het wapentuig van de NAVO.
Het 'Institute for the Study of War' (ISW), een neocon denktank onder leiding van Kimberley Allen Kagan (en gesteund door een who's who van defensie-aannemers zoals General Dynamics en Raytheon), blijft een Oekraïense overwinning beloven. Over de Russische opmars gaf de ISW een typisch commentaar: "Ongeacht welke partij de stad [Severodonetsk] in handen heeft, het Russische offensief op operationeel en strategisch niveau zal waarschijnlijk beeindigd zijn, wat Oekraïne de kans geeft om zijn tegenoffensieven op operationeel niveau te hervatten om de Russische troepen terug te dringen.
De feiten ter plaatse wijzen echter anders uit. De economische sancties van het Westen hebben weinig nadelige gevolgen gehad voor Rusland, terwijl hun "boemerangeffect" op de rest van de wereld groot is geweest. Bovendien wordt het vermogen van de VS om Oekraïne van munitie en wapentuig te voorzien ernstig belemmerd door de beperkte productiecapaciteit van Amerika en de gebroken bevoorradingsketens. De industriële capaciteit van Rusland is natuurlijk veel groter dan die van Oekraïne. Het BBP van Rusland was ruwweg 10X dat van Oekraïne vóór de oorlog, en Oekraïne heeft nu een groot deel van zijn industriële capaciteit in de oorlog verloren.
De meest waarschijnlijke uitkomst van de huidige gevechten is dat Rusland een groot deel van Oekraïne zal veroveren, waardoor Oekraïne misschien geheel of bijna geheel door land zal zijn omsloten. In Europa en de VS zal de frustratie toenemen over de militaire verliezen en de stagflatoire gevolgen van de oorlog en de sancties. De domino-effecten kunnen verwoestend zijn, als een rechtse demagoog in de VS aan de macht komt (of in het geval van Trump terugkeert naar de macht) en belooft Amerika's vergane militaire glorie te herstellen door gevaarlijke escalatie.
In plaats van deze ramp te riskeren, bestaat de echte oplossing erin een einde te maken aan de neoconfantasieën van de afgelopen 30 jaar en Oekraïne en Rusland opnieuw aan de onderhandelingstafel te brengen, waarbij de NAVO zich ertoe verbindt haar voornemen tot de oostwaartse uitbreiding naar Oekraïne en Georgië te beëindigen in ruil voor een levensvatbare vrede die de soevereiniteit en de territoriale integriteit van Oekraïne eerbiedigt en beschermt.
Dit werk valt onder een Creative Commons Naamsvermelding 4.0 Internationaal-licentie.
